Ἡ Ἐπισκοπὴ Μαξιμιανουπόλεως-Μοσυνοπόλεως

 Ἡ Μαξιμιανούπολη εἶναι κτισμένη στὴν πεδιάδα ἀνατολικὰ τῆς λίμνης Βιστονίδας καὶ πῆρε τὸ ὄνομά της προφανῶς πρὸς τιμὴν τοῦ Γαλερίου Μαξιμιανοῦ. Πιθανὸν κατὰ τὸν 4ο αἰώνα εἶναι ἕδρα ἐπισκόπου, ὑπαγομένου στὸν Μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως. Ὁ Ἐπίσκοπος Μαξιμιανουπόλεως Ἐννήπιος παίρνει μέρος στὴν Γ’ καὶ Δ’ Οἰκουμενικὲς Συνόδους, καθὼς καὶ στὴ Ληστρικὴ (449). Ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 5ου αἰώνα ἡ Ἐπισκοπὴ Μαξιμιανουπόλεως ἀνυψώνεται σὲ Ἀρχιεπισκοπή. Ὡστόσο, ἀπὸ τὸν 9ο αἰώνα, στὴ σύνοδο τοῦ 879, ἐμφανίζεται μία νέα «διάδοχος» ἐπισκοπή, αὐτὴ τῆς Μοσυνοπόλεως ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως. Ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 10ου καὶ σ’ ὅλον τὸν 11ο αἰώνα ἡ πόλη γνωρίζει μεγάλη ἀκμὴ καὶ ἀποτελεῖ τὸ κέντρο τοῦ θέματος τοῦ Βολεροῦ. Τὴν Μοσυνόπολη ἐπισκέφθηκε ὁ αὐτοκράτορας Ἀλέξιος Κομνηνὸς κατὰ τὴν διάρκεια ἐκστρατείας του, ὁ Γρηγόριος Πακουριανὸς κατεῖχε ἐκεῖ οἰκόπεδα καὶ σπίτια, ἐνῶ περὶ τὸ 1206 ἡ πόλη καταστράφηκε ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες τοῦ Βούλγαρου Καλοϊωάννη. Ὡστόσο, ἡ Μοσυνόπολη συνέχιζε νὰ ὑφίσταται καὶ μέχρι τὰ μέσα τοῦ 14ου αἰώνα. Σήμερα σώζονται τὰ τείχη τῆς πόλεως καθὼς καὶ τὰ ἐρείπια μεγαλοπρεποῦς μεσοβυζαντινοῦ περίκεντρου ἑξαγωνικοῦ ναοῦ, ὁ ὁποῖος, προφανῶς, ἀποτελοῦσε τὴν καθέδρα τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Μοσυνοπόλεως. Ὁ ναὸς ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸν κυρίως ναὸ μὲ τροῦλλο, τὸν νάρθηκα καὶ πλευρικὰ παρεκκλήσια. Φαίνεται ὅτι ὁ ναὸς αὐτὸς ἀνοικοδομήθηκε τὸ β΄ μισὸ τοῦ 11ου αἰώνα ἐπάνω στὰ θεμέλια παλαιοχριστιανικῆς ἐκκλησίας.