Στή σημερινή Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως,  ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία ὑψώνει στό μέσο τοῦ ναοῦ τόν Τίμιο Σταυρό πρός προσκύνηση, γιά νά ἀντλήσουμε δύναμη καί θάρρος, καί νά συνεχίσουμε νά διαπλέουμε τό μέγα πέλαγος τῆς νηστείας, καταμεσῆς τοῦ ὁποίου βρισκόμαστε. Καθώς, λοιπόν ὑψώνει τό Ἱερό Σύμβολο τοῦ Βασιλέως τοῦ Μεγάλου, τοῦ Κυρίου τῆς Δόξης, τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου, συνάμα προβάλλει τή σημερινή εὐαγγελική περικοπή, ὡς τήν πιό ἐκφραστική διατύπωση τῶν ὅρων ὑπό τούς ὁποίους ἐμεῖς οἱ χριστιανοί ἀκολουθοῦμε τόν δικό μας ἡγέτη, τόν Νυμφίο τῆς ψυχῆς μας. Τί ζητᾶ, λοιπόν, ὁ Χριστός μας; «Ὅποιος θέλει νά μέ ἀκολουθεῖ ὡς μαθητής, ἄς ἀρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, ἄς πάρει σταθερή ἀπόφαση νά ὑπομείνει κάθε θλίψη καί δοκιμασία ἕως καί σταυρικό θάνατο» μιμούμενος τό παράδειγμά μου. Βαρυσήμαντος λόγος, πού ἡ ἀνθρωπότητα δέν φαίνεται νά κατανόησε στήν πραγματική του διάσταση, οὔτε μπόρεσε νά ἀφομοιώσει. Εἶναι ἡ πρώτη φορά πού οἱ ἄνθρωποι καλοῦνται ἐν ἐλευθερίᾳ νά συνταχθοῦν πίσω ἀπό τό μοναδικό πρόσωπο τοῦ Σωτήρα Χριστοῦ, μέ ὅρους προσωπικῆς εὐθύνης. Ὑπάρχει ἕνας παράδοξος ὅρος στήν πρόσκληση τοῦ Κυρίου μας. Ὁ ὅρος νά ἀπαρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας. Γιατί; Αὐτό πού ἔχω καί χειρίζομαι εἶναι ὁ ἑαυτός μου. Αὐτό πού μοῦ δόθηκε καί μέ προσδιορίζει εἶναι ὁ ἑαυτός μου. Αὐτό πού μέ ὁριοθετεῖ καί μέ χαρακτηρίζει στήν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων εἶναι ὁ ἑαυτός μου. Γιατί μοῦ ζητᾶ ὁ Χριστός νά τόν ἀρνηθῶ; Καί μάλιστα δέν μοῦ ζητᾶ νά ἀρνηθῶ κάποιο κομμάτι τοῦ ἑαυτοῦ μου, ἔστω τό πιό ἀρρωστημένο ἤ ἀσθενές ἀλλά μού ζητᾶ νά ἀρνηθῶ συνολικά ὁλόκληρο τόν ἑαυτό μου, ἀκόμη καί ὅσα καλά θεωρῶ ὅτι ἔχω.Τόν λόγο τοῦ Κυρίου ἐρμηνεύει ὁ Μέγας Βασίλειος. Ἐξηγεῖ ὅτι ἄρνηση τοῦ ἑαυτοῦ σημαίνει «παντελής τῶν παρελθόντων λήθη καί τῶν θελημάτων ἑαυτοῦ ἀναχώρησις». Δηλαδή, τό νά ξεχάσει ὁ ἄνθρωπος ὅσες ἀγκυλώσεις, πιστεύματα, θεωρήσεις, προκαταλήψεις, ἀντιλήψεις εἶχε γιά τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο, πρίν γνωρίσει τόν Χριστό. Νά ξεχάσει ἀκόμη καί τίς καθημερινές του συνήθειες, γιά νά παραδοθεῖ ἄνευ ὅρων στόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία του, στό ἐκκλησιαστικό ἦθος καί τόν πνευματικό τρόπο ζωῆς. Ἀλλά καί τό νά παύσει ὁ ἄνθρωπος νά διεκδικεῖ καί νά ἐπιβάλλει τό δικό του θέλημα, λέγοντας ὁλοπρόθυμα, ὅπως ὁ Σωτήρας μας: «Οὐ ζητῶ τό θέλημα τό ἐμόν, ἀλλά τό θέλημα τοῦ πέμψαντος με πατρός».    ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ  

Στή σημερινή εὐαγγελική περικοπή περιγράφεται ἕνα θαῦμα τοῦ Χριστοῦ μας γιά νά ἀναδείξει πόση εὐλογία προσπορίζει ἡ προσευχή, ἡ μέριμνα, ἡ ἐνέργεια, ὄχι ὑπέρ τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀλλά ὑπέρ τοῦ ἄλλου. Ἀφορμή λαμβάνει ὁ Χριστός ἀπό τέσσερις φίλους, οἱ ὁποῖοι ὅταν ἄκουσαν ὅτι ὁ Διδάσκαλος βρισκόταν σ΄ ἕνα σπίτι στήν πόλη τους, τήν Καπερναούμ, ἀμέσως σκέφτηκαν τόν πέμπτο φίλο τους, ὁ ὁποῖος ἦταν τελείως παράλυτος καί ἀνίκανος νά κινηθεῖ. Ἔσπευσαν λοιπόν νά τόν φορτωθοῦν μέ ἕνα κρεβάτι στούς ὤμους τους, γιά νά προσεγγίσουν τόν Διδάσκαλο, πιστεύοντας στό θαῦμα. Φτάνοντας στό σπίτι ὅπου φιλοξενοῦνταν ὁ Χριστός, εἶδαν πλῆθους λαοῦ, τόσο ὥστε δέν μποροῦσε κανείς οὔτε στήν πόρτα νά σταθεῖ, ὄχι νά περάσει. Δέν ἀπογοητεύονται, οὔτε παραιτοῦνται ἀπό τόν στόχο τους. Ἀναζητοῦν λύση καί τήν βρίσκουν. Σκαρφαλώνουν στίς στέγες τῶν γειτονικῶν σπιτιῶν, πάντα μέ τόν παράλυτο στούς ὤμους, ξηλώνουν ἕνα σημεῖο τῆς στέγης καί κατεβάζουν τόν φίλο τους μέ τό κρεβάτι, ἀκριβῶς μπροστά στόν Χριστό ὁ ὁποῖος δίδασκε τόν λαό. Ποιά ἡ ἀντίδραση τοῦ Χριστοῦ μας; Βλέποντας ὁ Κύριος τήν τόση πίστη, τῶν τεσσάρων ἀνδρῶν πού τόσα ὑπέμειναν καί κοπίασαν χάριν τοῦ φίλου τους, ἀλλά καί τοῦ ἴδιου τοῦ παραλυτικοῦ, ὁ ὁποῖος συμφώνησε σέ αὐτή τήν παράξενη μεταφορά, χαρίζει δώρημα θαυμαστό στόν παραλυτικό, χάριν τοῦ ὁποίου ὅλοι ἐνήργησαν. Δέν τόν θεραπεύει μόνο σωματικά, ἀλλά κάνει κάτι πολύ ἀνώτερο. Τόν διαβεβαιώνει: «τέκνο, ἀφέωνται σοι αἱ ἁμαρτίαι σου»! Μιά ὁμάδα Φαρισαίων πού βρίσκονταν μέσα στό οἴκημα, ὄχι γιά νά  ὠφεληθοῦν, ἀλλά γιά νά βροῦν ἀφορμή, ἄρχισε ἐνδόμυχα νά σκέφτεται ὅτι ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν εἶναι βλασφημία, καθώς μόνο ὁ θεός μπορεῖ νά συγχωρεῖ ἁμαρτίες. Καί ὁ Κύριος τί κάνει; Ὄχι ὑποχρεωμένος ἀπό τόν λογισμό τους, ἀλλά γιά να ἀποφύγει τήν ὁποιαδήποτε παρανόηση καί παραποίηση τῶν διαμειφθέντων, θεραπεύει τόν παραλυτικό, ἀφοῦ, πρῶτα ἐξηγήσει ὅτι σπουδαιότερο εἶναι ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν παρά ἡ θεραπεία τοῦ σώματος! Γιά νά καταδείξει ὅτι αἰτία τῆς ἀσθένειας καί τῆς φθορᾶς εἶναι ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποία πρέπει προηγουμένως νά ἐξαλειφθεῖ γιά νά καταστεῖ ὁ ὅλος ἄνθρωπος ὑγιής. Ἡ αἰσοδοξία τοῦ χριστιανικοῦ μηνύματος συνίσταται στό ὅτι εἶναι στραμμένο ὄχι στό παρελθόν ἀλλά στό μέλλον, ὄχι στό κακό πού κυριάρχησε μέσα στόν κόσμο ἀλλά στή σωτηρία πού προσφέρεται ἀπό τόν Χριστό.   ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ  

Ἡ Ἐκκλησία μας γιορτάζει στή σημερινή Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας τόν θρίαμβο τῆς πίστεως «κατά πασῶν τῶν αἱρέσεων». Καί μάλιστα ὄχι ὅσων ἀνεφύησαν στό παρελθόν, ἀλλά καί ὅσων ἐξακολουθοῦν νά ὑπάρχουν ἤ θά ἀναφανοῦν στό μέλλον! Εἶναι κυρίαρχη ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας στόν λόγο τοῦ Κύριου ὅτι «πύλαι ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς». Ὅσοι πολέμιοι καί ἄν ἀναφανοῦν, ὅσες μεθόδους καί ἄν μηχανευθοῦν, ἡ Ἐκκλησία θά μένει εἰς τόν αἰώνα ὡς τό ἀσφαλές καταφύγιο τῶν ἀνθρώπων, λιμάνι σωτηρίας καί σκάλα πρός τόν οὐρανό. Κι αὐτό τό ἔχει ἀναδείξει ἡ μέχρι τώρα ἱστορία! Στό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα προβάλλεται ἡ ἐμπειρία ὡς ὁ καλύτερος τρόπος νά γευθεῖ κανείς τήν πίστη. Παρουσιάζεται τό παράδειγμα τοῦ ἀποστόλου Φιλίππου, ὁ ὁποῖος ἄν καί ἕτοιμος καί ἐπιθυμώντας νά συναριθμηθεῖ στούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἀπό συστολή δίσταζε. Τόν διευκολύνει λοιπόν ὁ Χριστός καί τόν καλεῖ νά γίνει μαθητής του. Κι αὐτός, ἀφοῦ πεῖ τό ὁλοπρόθυμο «ναί», φροντίζει καί γιά τόν φίλο του, τόν Ναθαναήλ. Μόλις ἔλαβε πείρα τοῦ Χριστοῦ, σπεύδει ἀμέσως νά γίνει κήρυκάς του! «Ἔρχου καί ἴδε». Μαθαίνουμε ἔτσι, πώς ὅ,τι ὠφέλιμο δέν μποροῦμε νά τό κρατᾶμε μόνο γιά τόν ἑαυτό μας, ἀλλά ἔχουμε χρέος νά τό μεταδίδουμε στούς ἄλλους. Ὅταν ὁ Ναθαναήλ φθάνει νά συναντήσει τόν Χριστό, Ἐκεῖνος τόν προσφωνεῖ μέ τό «ἴδε ἀληθῶς Ἰσραηλίτης ἐν ὧ δόλος οὐκ ἔστιν». Κι ὅταν ἀπορημένος ὁ Ναθαναήλ τόν ρωτᾶ ἀπό πού τόν γνωρίζει, ὁ Χριστός τοῦ ἁπαντᾶ: «Πρό τοῦ σέ Φίλιππον φωνῆσαι, ὄντα ὑπό τήν συκῆν εἶδον σέ», δηλαδή πρίν σέ φωνάξει ὁ Φίλιππος, ὅταν μακριά ἀπό κάθε ἀνθρώπινο μάτι προσευχόσουν κάτω ἀπό τή συκιά, ἐγώ μέ τρόπο ὑπερφυσικό καί πνευματικό σέ εἶδα, καθώς δεχόμουν τήν προσευχή. Κι αὐτό ἦταν ἀρκετό γιά νά ὁμολογήσει ὁ Ναθαναήλ «Σύ εἰ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, σύ εἰ ὁ βασιλεύς τοῦ Ἰσραήλ» καί νά καταστεῖ ἕνας ἀπό τούς πλέον φλογερούς Ἀποστόλους!Τί καταλαβαίνουμε ἀπό τό ποιμαντικό αὐτό παράδειγμα τοῦ Κυρίου μας; Ὅτι ἄν καί γνώριζε τίς αἰτιάσεις τοῦ Ναθαναήλ, ἄν καί ἔβλεπε τίς ἀντιρρήσεις,  περίμενε μέ τήν ἐμπειρία καί τήν προσευχή νά ὡριμάσει ἡ ψυχή, ὥστε νά δοθεῖ ὁ φωτισμός καί νά ἀνάψει ἡ φλόγα τῆς πίστης, γιά νά θεριέψει καί νά μεταλαμπαδεύσει τό εὐαγγελικό μήνυμα στούς ὅπου γῆς καλοπροαίρετους. Εἶναι ὁ τρόπος πού ἐνεργεῖ ὁ Θεός! Εἶναι ἡ μέθοδος μέ τήν ὁποία ἁλιεύει τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, τίς γλιτώνει ἀπό τόν κόσμο καί τίς ὁδηγεῖ στήν ἀτελεύτητη Βασιλεία του! Ὁ Χριστός δέν ὑποχρεώνει, δέν ἐκβιάζει, δέν βιάζεται, περιμένει ζητώντας καί ἀπό ἐμᾶς νά περιμένουμε συνεργαζόμενοι μαζί του γιά τήν ἐπιστροφή τῶν ἀδελφῶν μας.   ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ  

Τό σημερινό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς Κυριακῆς τῆς Τυροφάγου μᾶς λέει ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ἁμαρτία δέν πολεμάται μέ τή λήθη καί δέν κρύβεται μέ τή σιωπή, καθώς ἀπό μόνη της πολλές φορές βοᾶ καί εἶναι προφανής! Πῶς κρύβεται καί πῶς ἐξαφανίζεται ὥστε νά μή μᾶς ἐλέγχει; Μέ τή συγχωρητικότητα! Συγχωρῶ, δηλαδή ὄχι ἁπλῶς ἀνέχομαι, ἀλλά διαγράφω, ξεχνῶ καί δέν ἀφήνω νά ἐπηρεάσουν τήν ἀγάπη μου πρός τόν ἅλλο ἄνθρωπο, τά ὅποια παραπτώματά του. Τότε καί μόνον, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί Πατρός συγχωρεῖ καί τά δικά μου ἁμαρτήματα καί τά ἐξαφανίζει, ὥστε νά μήν καταστοῦν φανερά «ἐν ἡμέρα κρίσεως» ἐνώπιον ἀγγέλων καί ἀνθρώπων! Ἀλλά καί ὅ,τι καλό, ξεκινώντας ἀπό τήν πρακτική ἀρετή τῆς νηστείας, πού ἀρχίζει αὔριο μᾶς καλεῖ τό σημερινό Εὐαγγέλιο νά τό ἀσκοῦμε στά κρυφά, δηλαδή κατά τέτοιο τρόπο ὥστε νά μήν τό ἀντιλαμβάνονται οἱ ἄνθρωποι. Ὅταν ἡ νηστεία ἀπό παιδαγωγικό μέσο πνευματικῆς ζωῆς γίνεται αὐτοσκοπός, ἤ ἀποβαίνει πιστοποιητικό γιά τήν καλή γνώμη τῶν ἄλλων, καταντᾶ τύπος χωρίς βαθύτερο θρησκευτικό νόημα. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος τυγχάνει τόσο εὐάλωτος στόν σκληρό ἐγωϊσμό καί τή ναρκισσιστική ὑπερηφάνειά του, πού εὔκολα ἀποπροσανατολίζεται, αὐτοθαυμάζεται καί ἀντί νά ἀναφέρει πρός τόν ἅγιο Θεό ὁποιοδήποτε καλό ἐπιτυγχάνει ἤ ὅ,τι ἀγαθό τόν χαρακτηρίζει, στρέφεται στόν ἑαυτό του καί τόν εἰδωλοποιεῖ. Ὅσο πιό γρήγορα, λοιπόν, κρύβουμε ἤ, ἀκόμη καλύτερα ξεχνᾶμε, τό ὅποιο καλό ἐργασθήκαμε, τόσο πιό ἀσφαλεῖς θά εἴμαστε ἀπό τόν ἑαυτό μας τόν ἴδιο, ἀλλά καί ἀπό τόν συνήθως ψεύτικο καί πάντως προσωρινό ἔπαινο τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, πού ἔρχεται γιά νά μᾶς στερήσει τόν αἰώνιο καί οὐσιαστικό ἔπαινο τοῦ Θεοῦ! Ὁ λαός μᾶς λέει «κᾶνε τό καλό καί ρίξ' τό στό γυαλό»! Δηλαδή, τό καλό πού θά κάνεις κρύψ΄ το τόσο καλά, ὥστε νά ἐξαφανιστεῖ. Δέν ἐξαφανίζεται βεβαίως τό καλό. Ἁπλῶς δέν ἐκτίθεται στά μάτια τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἕτοιμοι πάντα νά διαστρέψουν ὅ,τι ἔγινε, νά παρεξηγήσουν προθέσεις, νά παρερμηνεύσουν κίνητρα καί σκοπούς.Στό τέλος τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς ὁ Χριστός μᾶς μιλᾶ γιά οὐράνιο θησαυρό. Ὄχι ἐπίγειο, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ ἀποτελέσει ἀγώνα ζωῆς γιά νά ἀποκτηθεῖ, μετά καθίσταται ἀγωνία γιά τούς κυρίους του, καθώς τούς πνίγει ὁ φόβος μήν τόν χάσουν, μήν τόν βροῦν καί τούς τόν ἀρπάξουν. Κάνει λόγο γιά οὐράνιο θησαυρό ἀποτελούμενο ἀπό ὅσα ἀγαθά ἐργάστηκε ὁ ἄνθρωπος στή ζωή του, ὁ ὁποῖος δέν κινδυνεύει ἀπό κλέφτες, φθορά, ἀνώμαλες οἰκονομικές συγκυρίες, ἀλλά προσαυξάνεται στόν οὐρανό.   ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

Ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή παρουσιάζει τόν αὐθεντικό λόγο τοῦ Κυρίου μας περί τῶν ἐσχάτων. Γιατί σήμερα αὐτό τό κείμενο; Διότι προηγήθηκαν πολλές περικοπές μέ κορυφαῖες τίς δύο προηγούμενες, τοῦ Τελώνη καί τοῦ Φαρισαίου καί τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ, οἱ ὁποῖες παρουσιάζοντας γλαφυρά τή θεία ἀγάπη, μπορεῖ νά μᾶς ὁδηγήσουν στό νά παραθεωρήσουμε τή θεία δικαιοσύνη. Περιγράφεται, λοιπόν, ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο θά μᾶς κρίνει ὁ Θεός, γιά νά κατανοήσουμε ὅτι κανείς δέν ξεφεύγει ἀπό τή θεία δίκη, ἀλλά καί γιά νά προβληματιστοῦμε γόνιμα γιά τό μόνο γεγονός πού ἀποτελεῖ ἀφορμή προβληματισμοῦ γιά τόν κάθε ἄνθρωπο, τό πῶς θά σταθοῦμε ἐνώπιον τοῦ φοβεροῦ κριτηρίου καί θά δώσουμε «τήν καλήν ἀπολογίαν». Ποιό τό παράξενο στήν κρίση τοῦ Θεοῦ; Πουθενά δέν γίνεται λόγος περί ἁμαρτιῶν καί παραπτωμάτων, ἀλλά φαίνεται τά πάντα νά ἐξαρτῶνται ἀπό τή στάση τοῦ καθενός μας ἔναντι τοῦ ἄλλου, τοῦ ἐμπερίστατου ἀνθρώπου, τοῦ πλησίον. Καί μάλιστα μέ τήν ἔντονη διαβεβαίωση τοῦ Κυρίου πώς ὅτι κάνουμε στόν ἀδελφό μας, τό κάνουμε προσωπικά σέ Ἐκεῖνον. «Ἐμοί ἐποιήσατε»!. Γιατί δέν γίνεται λόγος περί ἁμαρτίας; Ἄς θυμηθοῦμε τό πῶς συντελέστηκε τό προπατορικό ἁμάρτημα καί εἰσῆλθαν ἡ ἁμαρτία καί ὁ θάνατος στόν κόσμο. Ὁ ἀρχέκακος ὄφις ἀπομονώνει τήν Εὔα καί τήν παρασύρει σέ συζήτηση μαζί του. Ἡ Εὔα ἀντί νά καλέσει καί τόν Ἀδάμ, ὥστε ἑνωμένο τό ἀνθρώπινο γένος νά ἀντιμετωπίσει τήν πειρασμική προσβολή, συνεχίζει μόνη της ἕνα διάλογο μέ κύριο χαρακτηριστικό τήν ἀλλοίωση τῆς ἀντίληψης τοῦ ἀνθρώπου περί τοῦ ἀγαθοῦ θεοῦ. Ἡ ἀρχή τῆς ἁμαρτίας ἦταν ἡ διάσπαση τῆς ἑνότητας τῶν πρωτοπλάστων, τῆς συνάφειας τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας, τῆς ἀγαπητικῆς ἐξάρτησης τοῦ ἑνός ἀπό τόν ἄλλο! Φυσική λοιπόν, ἦταν ἡ συνέχεια καί ἐξέλιξη τῆς ἁμαρτίας, ὅταν ἡ Εὕα καί πάλι μόνη της ἀγνοώντας τόν Ἀδάμ καί ἀκυρώνοντας τήν παρουσία του, ὄχι μόνον γεύεται τόν καρπό τοῦ δένδρου τοῦ «γνῶναι καλόν ἤ κακόν», ἀλλά πορεύεται στή συνέχεια πρός αὐτόν καί τόν ὑποτάσσει προσφέροντάς του τόν ἴδιο καρπό καί προστάζοντας τόν: «Φάγε»! Πρίν ἁμαρτήσουν ἐναντίον τοῦ θεοῦ οἱ Πρωτόπλαστοι, ἁμάρτησαν ὁ ἕνας ἐναντίον τοῦ ἄλλου. Καί πρίν ὁλοκληρωθεῖ ἡ προσβολή ἐναντίον τοῦ θεοῦ, εἶχε συντελεστεῖ ἡ προσβολή ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτή τήν διάσταση τῆς ἁμαρτίας ἔρχεται νά θεραπεύσει ἡ σημερινή περικοπή, χωρίς κάν νά μιλάει γιά ἁμαρτία! Ἀντιστρέφει τήν διαδικασία τῆς πτώσης καί προτάσσει τό γεγονός τῆς ἀγαθῆς πορείας τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν συνάνθρωπο, ὡς ἀπαρχή καί ἐπιβεβαίωση τῆς ἀγαθῆς του πορείας πρός τόν Θεό Πατέρα. ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

Σήμερα τό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα Εὐαγγέλιο παρουσιάζει μέσα ἀπό τή γνωστότερη, ἴσως, παραβο­λή, τόν παραλογισμό τής ἁμαρτίας. Ὁ νεώτερος γιός ἀπευθύνεται στόν πατέρα του μέ τρόπο ἐπιτακτικό καί χωρίς κάν να΄παρακαλέσει, τόν προστάζει νά τοῦ δώσει ὅτι τοῦ ἀναλογεῖ ὡς μερίδιο ἀπό τήν πατρική περιουσία. Νά λάβουμε ὑπ΄ ὄψιν ὅτι ὁ πατέρας εἶναι ἐν ζωῇ καί ἐπομένως δέν τίθεται θέμα κληρονομικῆς περιουσίας. Ὅσο ὁ γονιός ζεῖ, εἶναι ὁ νόμιμος ἰδιοκτήτης τῆς περιουσίας του καί δέν ἔχει δικαίωμα τό ὁποιοδήποτε τέκνο του νά διεκδικεῖ τά ὅσα πιθανολογεῖ ὅτι μετά τόν θάνατό τοῦ γονιοῦ του θά κληρονομήσει. Κί ὅμως ὁ νεώτερος γιός ἐγείρει ἀπαίτηση ἐκεῖ πού δέν ὑπάρχει δικαίωμα. Εἶναι τό βασικό λάθος τοῦ ἀνθρώπου. Ξεχνᾶ ὅτι ὁ κόσμος ἀνήει στό Δημιουργό Θεό καί δρᾶ σάν σφαιτεριστής. Πῶς ἀντιδρᾶ ὁ πατέρας; «Διεῖλειν αὐτοῖς τόν βίον»! Μοιράζει τήν περιουσία καταλαβαίνοντας ὅτι ὁ ἀπαιτητικός γιός δέν παίρνει ἀπό λόγια, δέν θά τόν ὠφελοῦσε ἡ ὁποιαδήποτε συμβουλή, ἀλλά πρέπει νά πάθει γιά νά μάθει, ὥστε στή συνέχεια νά θεραπευθεῖ! Συνακόλουθα, ὁ νεώτερος γιός ἔχοντας ἐμπιστοσύνη μόνο στόν ἑαυτό του καί θεωρώντας ὅτι ὅλα τά μπορεῖ, «μετ' οὐ πολλάς ἡμέρας συναγαγών ἅπαντα ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν». Πραγματώνεται ἔτσι, τό πρῶτο βῆμα πρός τήν ἁμαρτία, αὐτό πού οἱ Πατέρες ὀνομάζουν «ἀναχώρηση», δηλαδή ἀπομάκρυνση ἀπό τόν θεό καί τό θέλημά του. Ποιά ἡ συνέχεια; Ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ Πατέρες κι ὅπως περιγράφεται στήν παραβολή, ἀκολουθεῖ ἡ ἀθλιότητα. Πάντα ἡ ἁμαρτία προκαλεῖ πνευματική κατάντια, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ἀπό τήν προσβολή τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου. Τό δόλωμα μιᾶς κάποιας ἀρχικῆς ἡδονῆς τό ἀκολουθεῖ τό ἀγκίστρι τῆς ὀδύνης, τοῦ ψυχικοῦ μαρτυρίου. Ὅποιος πιστεύει ὅτι ἡ κόλαση βιώνεται μόνο στήν ἄλλη ζωή, κάνει πολύ μεγάλο λάθος. Ἡ ἐμπειρία τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ βίωση τῆς κόλασης καί ἡ θεώρηση τῆς ζωῆς ὡς μιᾶς φρίκης χωρίς τέλος. Πῶς ἐλευθερώνεται ὁ ἄνθρωπος ἀπ’ ὅλα αὐτά; Ἡ παραβολή μᾶς λέει ὅτι ὁ ἄσωτος ἦλθε στόν ἑαυτό του, δηλαδή συνειδητοποίησε τήν κατάσταση του, ὄχι τόσο τῆς ὑλικῆς, ἐξωτερικῆς ἐξαθλίωσης, ὅσο τῆς ἐσωτερικῆς, πνευματικῆς κατάντιας, ὡς ἀποτέλεσμα τῶν ἐγωιστικῶν ἐπιλογῶν. Τί κάνει στήν συνέχεια, ἐπανέρχεται στήν οἰκία τοῦ πατρός! Δέν καταφεύγει ὁπουδήποτε τοῦ ὑπόσχονται ἀνακούφιση, ἀλλά ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχει ἡ βεβαιότητα τῆς ἀνάπαυσης. Καί ἐπανέρχεται ἀποφασισμένος νά ὁμολογήσει τό λάθος καί νά διαρρήξει τη σχέση του με τό παρελθόν του. Μεταμέλεια, ἐπάνοδος, ἀποκατάσταση, τά τρία στάδια τῆς μετάνοιας πού σημασιοδοτοῦν τήν πνευματική ζωή καί ὡριμότητα. ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ

Ἡ παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου σημασιοδοτεῖ τήν ἔναρξη τῆς πιό πνευματικῆς περιόδου τοῦ ἔτους, τῆς περιόδου τῆς προετοιμασίας μας γιά τή μεγάλη ἑορτή, τοῦ Πάσχα. Κι ἡ περίοδος αὐτή παίρνει τό ὄνομά της ἀπό τό λειτουργικό βιβλίο τῆς Ἐκκλησίας πού ὀνομάζεται «Τριώδιο», καθώς ἡ χρήση αὐτοῦ τοῦ βιβλίου ξεκινᾶ ἀπό τόν Ἑσπερινό τῆς Κυριακῆς πού διαβάζεται ἡ σημερινή Εὐαγγελική περικοπή καί ἐκτείνεται μέχρι τήν παννυχίδα τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, καθιερώνοντας τήν περίοδο αὐτή, περίοδο προσευχῆς. Ἀκριβῶς δέ ἐπειδή ἡ περίοδος αὐτή εἶναι εὐκαιρία ἐντατικότερης καί θερμότερης προσευχῆς, γιά τόν λόγο αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας τήν ξεκινᾶ μέ τή διδασκαλία τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ γιά τόν τρόπο τῆς θεάρεστης προσευχῆς. Καί ἡ διδασκαλία αὐτή ἐμπεριέχεται σέ μιά ἱστορία, στή διδακτικότατη αὐτή παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, πού τόσο ἔχει ἀναλυθεῖ ἀνά τούς αἰῶνες καί ἔχει καταστεῖ ἀφορμή προβληματισμοῦ καί ἀποφάσεων. Κύριο χαρακτηριστικό της, ἡ μέ ἁπλό τρόπο ἐπισήμανση τῶν πνευματικῶν κινδύνων πού ἀναιροῦν τήν προσευχή καί τήν μετατρέπουν σέ προβολή τοῦ ἐαυτοῦ μας. Συνάμα παρατίθεται ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖο ἡ προσευχή φθάνει στόν θρόνο τοῦ θεοῦ, καθίσταται θεάρεστη κι ὁ προσευχόμενος ἄνθρωπος χαριτώνεται καί πορεύεται τήν ὁδό τῆς ἁγιότητας καί τῆς Θεώσεως. Σάν νά εἶχε κατά νοῦ τόν ἄνθρωπο τοῦ εἰκοστοῦ πρώτου αἰώνα ὁ Χριστός μας ὅταν περιέγραφε πρίν δύο χιλιάδες χρόνια τόν Φαρισαῖο! Ἀπερίφραστα καί ξεκάθαρα ὁ Χριστός τονίζει πῶς ὁ Φαρισαῖος, ἄν καί βρισκόταν μέσα στόν Ναό, δέν προσευχόταν στόν θεό, ἀλλά στόν ἑαυτό του, τόν ὁποῖο εἶχε εἰδωλοποιήσει. Γι' αὐτό καί ἡ γεμάτη ἔπαρση κι ἐπίδειξη προσευχή. «Ἐγώ εἶμαι τέλειος, οἱ ἄλλοι εἶναι γεμάτοι ἐλαττώματα. Ἐγώ κάνω ὅ,τι πρέπει καί μέ τό παραπάνω, οἱ ἄλλοι ὑστεροῦν κι εὐθύνονται γιά τό κακό στόν κόσμο. Ἐγώ δέν κάνω κανένα λάθος, δέν σφάλλω ποτέ, οἱ ἄλλοι εἶναι γεμάτοι ἁμαρτίες, πάντα σφάλλουν, μέ μεγαλύτερο λάθος τους τό ὅτι δέν σπεύδουν νά μέ παραδεχθοῦν ὡς ἀνώτερο τους». Πουθενά ἡ προοπτική τῆς Οὐράνιας Βασιλείας, πουθενά ἡ προοπτική τῆς αἰωνιότητας, πουθενά ἡ ἀναφορά στόν Πατέρα καί τούς ἀδελφούς, μάλλον κυριαρχεῖ ἡ κατάργηση τοῦ Πατέρα καί ἡ ἀπαξίωση τῶν ἀδελφῶν. Ἀνέκαθεν ὁ ἄνθρωπος προσευχόταν. Τό πρόβλημα ὅμως, εἶναι σέ ποιόν ἀναφέρει τήν προσευχή του! Κι αὐτό τό πρόβλημα εἶναι ἔκδηλο κυρίως σήμερα, ὀπότε οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι ἀναφέρονται στόν ἑαυτό τους καί καθόλου στόν Θεό.   ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ  

Μέ συγκίνηση πολλή ὁ δίκαιος Συμεών κρατεῖ στήν ἀγκαλιά του τό θεῖο βρέφος. Ἡ καρδιά του εἶναι πλημμυρισμένη ἀπό ἀγαλλίαση. Ἔχει στραμμένο τό βλέμμα πρός τόν οὐρανό καί τά χείλη του κινοῦνται εὐλαβικά γιά νά προφέρουν θερμή εὐχή, τήν ὁποία ἡ μακαρία ἐκείνη στιγμή ἔφερε εἰς τό στόμα του «νπυν ἀπολύεις τόν δοῦλον σου δέσποτα...». Ὁ τρισευτυχισμένος ἐκεῖνος πρεβύτης στρέφεται κατόπιν πρός τήν Παναγία, γιά  νά τῆς ἀπευθύνει βαρυσήμαντους λόγους. Μέ σοβαρότητα, ἡ ὁποία χαρακτηρίζει τόν προφήτη φωτισμένο ἀπό τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ἀποκαλύπτοντας τίς βουλές τοῦ Ὑψίστου λέει: «ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καί σημεῖον ἀντιλεγόμενον». Λόγοι ἀληθῶς προφητικοί, τούς ὁποίους ἡ Παναγία μας ἀκούει ὄχι ἁπλῶς μέ συγκίνηση ἀλλά μέ δέος. Διότι προφητεύουν γεγονότα θλιβερά καί δυσάρεστα ἐφ΄ ὅσον μάλιστα συνεχίζονται μέ τή διαβεβαίωση «καί σοῦ δέ αὐτης τήν ψυχήν διελεύσεται ρομφαία», πού σημαῖνει «καί τή δική σου μητρική καρδιά θά τρυπήσει δίστομος μάχαιρα». Οἱ τελευταῖες λέξεις τῆς προφητείας αὐτῆς ἀναφέρονται στό πάθοπς τοῦ Κυρίου, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου θά ἐσπαράσσετο ἡ μητρική καρδιά. Τά προηγούμενα ὅμως προφητικά λόγια «Ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν καί εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον», εἴχαν καί ἔχουν τήν πραγματοποίησή τους σέ ὅλες τίς ἐποχές. Σημεῖον ἀντιλεγόμενον. Ἀφ’ ὅτου ἧλθε εἰς τόν κόσμο ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός τοῦ Θεοῦ, ἔγινε τό σοβαρότερο σημεῖο τῆς ἀντιλογίας τῶν ἀνθρώπων. Ἡ προσωπικότητα καί ἡ διδασκαλία του ὑψώνονται ὡς στήλη φωτεινή πού ἐλκύει ὁπωςσδήποτε τήν προσοχή ὅλων, ἀλλά καί καλεῖ ὅλους νά λάβουν θέση ἀπέναντί της. Ἀναλόγως δέ πρός τήν στάση πού παίρνουν ἀπέναντι τοῦ Χριστοῦ, χωρίζονται πάντοτε σέ δύο παρατάξεις οἱ ἄνθρωποι. Καί ὅλη ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος κινεῖται περί ἄξονα τόν Χριστό. Τό βαθύτερο νόημα τῶν ἱστορικῶν γεγονότων κάθ ἐποχῆς δέν εἶναι ὅπως θέλησαν αὐθαιρέτως νά ὑποστηρίξουν μερικοί, ἀπαύγασμα ὑλικῶν (καί δή οἰκονομικῶν) παραγόντων, ἀλλά εἶναι ἔκφραση καί ἐκδήλωση τῆς στάσης πού λαμβάνουν ἑκάστοτε οἱ λαοί ἀπέναντι τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ νόμου Του. Αὑτός εἶναι τό «ἀντιλεγόμενον σημεῖον». Ἄλλοι τόν δέχονται καί ἄλλοι τόν ἀρνοῦνται. Ἄλλοι τάσσονται ὑπό τή σημαία Του, στρατιώτες τῆς βασιλείας του καί ἄλλοι πολεμοῦν τά ἰδανικά πού Ἐκεῖνος ἔγραψε μέ τό αἷμα τῆς θυσίας του.   ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ  

Τί ἦταν ὁ Ζακχαῖος, στόν ὁποῖον ἀναφέρεται ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή; Ἀρχιτελώνης, ὁ ὁποῖος νοίκιαζε τούς φόρους μίας περιοχῆς προκαταβάλλοντάς τους στό Ρωμαϊκό κράτος καί στή συνέχεια εἰσπράττοντάς τους στό πολλαπλάσιο μέ κάθε μέσο ἀκόμη καί βίαιο, μέ κάθε τρόπο ἀκόμη καί ἄδικο ἀπό τό λαό! Κι ὅμως, αὐτός πού ἡ ζωή του χαρακτηριζόταν ἀπό τήν ἐπιδίωξη καί τό κυνήγι τοῦ πλούτου, ἐπιθύμησε. «Ἐζήτει ἰδεῖν τόν Ἰησοῦν τίς ἐστι». Γιατί; Ποιός ξέρει. Ἴσως εἶχε ἀκούσει τήν ἀγαθή φήμη περί τοῦ Χριστοῦ. Ἴσως εἶχε ἀκούσει τίς αἰτιάσεις τῶν Γραμματέων καί τῶν Φαρισαίων. Ἴσως ἤθελε νά διαμορφώσει δική του ἀντίληψη περί τοῦ προσώπου, ἔστω καί μέ μία ματιά. Ἴσως ἤθελε νά δεῖ Αὐτόν πού μέ τόση ἀγάπη φερόταν στούς ἀνθρώπους, ἰδίως στούς πάσχοντες, ἀλλά καί τούς ἁμαρτωλούς. Κι αὐτή του ἡ ἐπιθυμία τόν ὁδηγεῖ ν' ἀνέβει σ' ἕνα δένδρο γιά νά βλέπει ἄνετα χωρίς νά τόν βλέπουν. Κι ἐνῶ ὅλοι τόν παραβλέπουν καί διέρχονται ἀδιάφοροι κάτω ἀπό τό δέντρο, ὁ Χριστός τόν ἐντοπίζει καί τόν ἐγκλωβίζει: «Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι· σήμερον γαρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι». Μόλις λίγο ταπεινώθηκε ὁ Ζακχαῖος, μόλις λίγο προθυμοποιήθηκε νά κινηθεῖ μέ καλή διάθεση, ἔστω μέ ἀγαθή περιέργεια, πρός τόν Ἰησοῦ, σπεύδει Ἐκεῖνος πρῶτος ν' ἀνταποκριθεῖ καί νά τόν προφθάσει, βοηθώντας τον νά θεμελιώσει σωστά τήν μετάνοιά του. Κι ἐκεῖ μπροστά σέ ὅλους ὅσοι κατηγοροῦσαν τόν Ζακχαῖο καί χάριν τῆς κοινωνικῆς προκατάληψης τόν ἀποστρέφονταν, δίνει ὁ Χριστός μας ἕνα μάθημα τοῦ πῶς ὑπερβαίνει ἡ ἀγάπη τό παρελθόν, τό διαγράφει καί τό ἀνασκευάζει. Ὁ τρόπος πού ὁ Χριστός ἐνεργεῖ προκαλεῖ διπλή ἀντίδραση ἐκ μέρους τοῦ Ζακχαίου. Πρῶτον, ὁμολογεῖ ἐνώπιον ὅλων ὅτι διαρρυγνύει τή σχέση του μέ τήν ὁποιασδήποτε μορφῆς ἀδικία. Δεύτερον, δεσμεύεται δημόσια ν' ἀποκαταστήσει στό τετραπλάσιο κάθε ἀδικία πού εἶχε διαπράξει. Προκαλεῖ ὅμως τό γογγυσμό ὅλων ἐκείνων πού, μπορεῖ μέν νά σέβονταν τόν διδάσκαλο, δέν μποροῦσαν ὅμως, νά κατανοήσουν τό πῶς ἐνεργεῖ ὁ Χριστός, οὔτε νά ξεκολλήσουν ἀπό τίς κακές συνήθειες τῶν κοινωνικῶν στερεοτύπων καί τῶν προκαταλήψεων τους.  Ὁ Χριστός δηλώνει εὐθέως τόν σκοπό Του ἐπί τῆς γῆς: «Ἧλθε γάρ ό υἱός του ἀνθρωπου ζητῆσαι καί σῶσαι τό ἀπολωλός». Ὅποιος δέν χαίρεται μέ τή μετάνοια καί τή σωτηρία τοῦ ἄλλου ἀλλά ἐπιμένει νά θυμᾶται τήν ἁμαρτία του, δέν ὠφελεῖται ἀπό τόν Χριστό καί τίς εὐεργεσίες πού προσφέρει στήν ἀνθρωπότητα. Ὅποιος δέν ἀποδεχθεῖ μέ ταπείνωση τήν ἁμαρτωλότητά του, δέν μπορεῖ νά βάλει ἀρχή μετανοίας καί νά κερδίσει ὅτι καί ὁ Ζακχαῖος, τό νά μείνει ὁ Χριστός μαζί του.   ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ  

Στὴ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ ἀναφέρεται τὸ περιστατικὸ τῆς θαυμαστῆς θεραπείας τῶν δέκα λεπρῶν ἀπὸ τὸν Χριστό. Δέκα ταλαίπωροι ἄνθρωποι, ψημένοι στὸ καμίνι τῆς ἀρρώστιας καὶ τοῦ πόνου, κατακρεουργημένοι ὄχι τόσο ἀπὸ τὴν ἀνίατη ἀσθένεια, ἀλλὰ κυρίως ἀπὸ τὴν κοινωνικὴ περιθωριοποίηση καί ἀπόρριψη, στέκονται, ὄχι στὴν ἄκρη τοῦ δρόμου ἀπ' ὅπου θὰ περνοῦσε ὁ Χριστός, ἀλλὰ «πόρρωθεν», μακριά, ἐξ’ αἰτίας τοῦ φόβου καὶ τῆς μανίας τῶν ἀνθρώπων. Κι ἀπὸ κεῖ μακριὰ «ἦραν φωνήν», ἔβαλαν μεγάλη φωνὴ γιὰ νὰ τοὺς ἀκούσει ὁ Χριστός μας, νὰ τοὺς προσέξει καὶ νὰ τοὺς ἐλεήσει.Τί σημαίνει τὸ «ἐλέησον ἡμᾶς» πού φώναζαν στὸν Χριστὸ οἱ λεπροί; Κάποιοι ἀπὸ τοὺς Πατέρες ἑρμηνεύουν ὄτι μὲ τὸ νὰ μὴ ζητοῦν κάτι συγκεκριμένο, ἀνέθεταν καὶ ἐμπιστεύονταν τὸν ἑαυτό τους στὴ φιλάνθρωπη προαίρεση τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὅποιο μαθαίνουμε στὴν Ἐκκλησία καὶ λέμε τό «Κύριε ἐλέησον». Καὶ ὁ Χριστός, τοὺς παραγγέλλει πρῶτα νὰ πάνε στοὺς ἱερεῖς τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος, οἱ ὁποῖοι εἶχαν τὴν ἁρμοδιότητα νὰ πιστοποιοῦν τὴν θεραπεία ἀπὸ τὴ λέπρα καὶ νὰ ἐπιτρέπουν τὴν κοινωνικὴ ἐπανένταξη τῶν πρώην ἀσθενῶν. Ἤθελε μὲ τὸν τρόπο αὐτό νὰ τοὺς αὐξήσει τὴν πίστη. Κι ὅταν διαπίστωσαν ὅτι θεραπεύθηκαν, οἱ ἐννέα λεπροὶ τί ἔκαναν; Τίποτε! Πέτυχαν, ὄχι ἁπλῶς αὐτό πού ἤθελαν, αὐτό πού ἐνδεχομένως δὲν περίμεναν ποτέ. Ἀπολαμβάνουν τὴν θαυμαστὴ θεραπεία, μὲ τὴν ὁποία ὁ Χριστὸς καί ἡ ἀγάπη του τοὺς ἐπανεισάγει στὴν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων, ἀρνοῦνται ὅμως, τὴν ὁποιαδήποτε ἐπαφή καὶ σχέση μαζί Του. Πολλοὶ διαβάζοντας τὴν περικοπή, μιλοῦν γιὰ ἀχαριστία. Σὲ γενικὲς γραμμὲς ἔχουν δίκιο. Ἂν ὅμως, μελετήσουμε τὴν περικοπὴ θὰ διαπιστώσουμε νὰ παρουσιάζεται ἀνάγλυφη μιὰ ἄλλη κατάσταση γνώριμη καὶ οἰκεία. Εἶναι αὐτό πού στὰ νέα ἑλληνικὰ ὀνομάζουμε «βόλεμα». Εἶναι ἡ διάθεση νὰ ἐνεργήσεις δουλικὰ τὰ πάντα γιὰ νὰ ἐπιτύχεις κάτι καὶ στὴ συνέχεια, ὅταν τὸ ἐπιτύχεις καὶ γίνει ἢ δουλειά σου, νὰ τοὺς ξεχάσεις ὅλους. Ὁ ἕνας λεπρὸς πού ἐπέστρεψε «δοῦναι δόξαν τῷ θεῶ», ἄκουσε ὅ,τι πιὸ οὐσιαστικὸ μπορεῖ ν' ἀκούσει ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ ἀψευδὲς στόμα τοῦ Χριστοῦ: «Ἡ πίστις σου σέσωκε σέ». Καλλιέργησε τὴν πίστη, ὄχι γιὰ νὰ κερδίσει κάτι ἐπὶγειο καὶ προσωρινό, ἀλλὰ τὸ μόνο οὐσιαστικό, τὴν αἰώνια σωτηρία. Αὐτὸ εἶναι τὸ παράδειγμα πού καλούμαστε ὅλοι ν' ἀκολουθήσουμε.   ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ